بیماری فتیله نارنجی(شانکرسیتوسپورایی)چیست؟

بیماری فیتیله نارنجی(شانکر سیتوسپوریایی)

علائم بیماری:

شاخه های مبتلا به بیماری به سهولت از شاخه های سالم قابل تشخیص می‌باشد و گویی که شاخه مبتلا از قسمت پائین شکسته و یا قطع و یا مورد حمله حشرات چوب‌خوار قرار گرفته است، زیرا برگهای آن شاخه، پژمرده و سبزخشک می‌شود و متعاقبا فیتیله های نارنجی، زرد یا قهوه ای عامل بیماری که در واقع اسپورهای قارچ است در سطح شاخه ها ظاهر می‌گردد.

چنانچه پوست شاخه را عقب بزنیم، پیکنید های بیضی شکل قارچ که حاشیه و مرکز آن سفید و در بقیه قسمتها خاکستری تیره است مشاهده می‌‎شود.

بر اثر حمله این بیماری شاخه و سرشاخه ها ضعیف و خشک شده و علائم دای بک در آنها ظاهر می‌شود. گاهی روی شاخه و تنه نیز زخم و شانکرهایی ممکن است به وجود آید. در پوست تنه، عدسک ها بیش از حد معمول تشکیل می‌یابد و از آنها صمغ جاری می شود. درختان مسن بیشتر مقاومت می‌کنند و سرانجام بتدریج همگی شاخه های آنها هم خشک می‌شود.

عامل بیماری:

عامل بیماری قارچ سیتوسپورا (Cytospora) است. طبق تاریخچه های گذشته در منابع ذکر شده گونه ای که در اصفهان روی زردآلو وجود دارد و گاهی فیتیله های حاصله به وسیله آن زرد ویا قهوه ای است دقیقا معلوم نیست و اشکان مطالعاتی در این مورد در دست اقدام داشته است. اما گونه ای که روی گیلاس شیوع دارد و قبلا نیز توسط اسفندیاری جمع آوری و مشخص شده است.Cytospora leucostoma می‌باشدکه با  Cytospora nivea همنام است. این قارچ در اروپا شیوع داشته و روی درختان گیلاس، آلبالو و گاهی هم گوجه موجب خشکیدگی سرشاخه ها می‌گردد. چون در بعضی از نوشته های خارجی، زردآلو نیز میزبان این گونه ذکر شده احتمال می‌رود که عامل فیتیله نارنجی زردآلو در اصفهان نیز همان گونه C.leucostoma بوده باشد. مرحله جنسی یا پریتسیوم دار این قارچ Valsa leucostoma یا Leucostoma persoonii Togashi نامیده می‌شود.

چرخه بیماری:

عامل بیماری فیتیله نارنجی اصولا یک انگل ضعیف بوده که عامل بيماري بيشتر به روش غير مستقيم  و ازطريق زخمهاي حاصله از هرس، افتادن برگها و يا زخمهاي ناشي از آفتاب سوختگی مي‌باشد. زخم وارد گیاه می‌شود واغلب کارشناسان معتقدند که درخت بایستی به عللی ضعیف شود تا قارچ مزبور بتواند آن را مورد حمله قرار دهد.ولی لازم به ذکر است که در بعضی موارد چنین نبوده و مثلا در اصفهان درختان جوان گیلاس و زردآلو مبتلا به فیتیله نارنجی به نظر نمی‌رسد که بر اثر عوامل دیگر ضعیف شده باشند و بدین جهت گاهی می‌توان قارچ سیتوسپورا را یک انگل واقعی دانست.عامل بیماری پس از اینکه ازطریق زخم های بوجود آمده از عوامل ذکرشده به درون میزبان راه یافت به رشد خود ادامه می‌دهد تا به شاخه های ضخیم رسد. در این اندام رشدش کند و در منطقه کوچکی متمرکز می‌گردد و شانکری ایجاد می‌کند. بار قارچ روی پوست مبتلا به صورت پیکنید ظاهر می‌شود. پیکنیدها در درون استرومای صفحه ای شکل سفیدرنگی که سبب ترکیدن اپیدرم می‌شود تشکیل می‌یابد. 
⭕زمستانگذراني این قارچ به صورت ميسليوم و پيکنيد در قسمتهاي آلوده بوده و آلودگي غالبا در پائيز و زمستان يا اوئل بهار توسط کنيدي ها  (عامل تکثیر) که بوسيله باران منتشر شده اند صورت مي گيرد.


 

✅مبارزه با بيماري شانکر سیتوسپورایی:

هر اقدامی که بتواند از ضعف درختان و حمله بیماری جلوگیری بعمل آورد، در پیشگیری از بیماری موثر است. در موقع هرس درختان بایستی توجه داشت که از ایجاد زخم های بزرگ که بهترین راه برای نفوذ قارچ است، جلوگیری بشود.

1. هرس شاخه هاي آلوده (5-10 سانتي متر دورتر از محل آلودگي) و سوزاندن آنها بخصوص در زماني که هوا باراني نباشد و پوشاندن محل هرس با چسب هرس
2. تقويت و قوي نگهداشتن درختان توسط کودهي و آبياري مناسب
3. احداث باغ در محل هائي با زهکشي مناسب بمنظور رشد مناسب درخت
4. در آلودگيهاي خفيف تراشيدن پوست محل آلوده پانسمان آن با چسب باغباني، مرهم
5. سمپاشي پس از برداشت محصول در پاييز و پس از هرس هاي بهاره با سمومي مثل مخلوط بردو و ترکیبات مسی