بیماری لکه سیاه سیب چه علائمی دارد؟

لکه سیاه سیب

این بیماری در تمام کشورهایی که کشت درختان سیب معمول است شیوع دارد. در مناطقی که دارای تابستان های خشک بوده و باغ های سیب آبیاری می گردند، بیماری خیلی به ندرت دیده می شود و خسارت آن در نواحی میوه خیز که آب وهوا در ماه های بهار مرطوب و خنک است بیشتر می باشد. بیماری در ایران اکثر اوقات بالاخص در نواحی مازندران، آذربایجان، فارس، خراسان، بروجرد، همدان، قزوین، خوزستان، اطراف تهران انتشار دارد. خسارت لکه سیاه به طور کلی در یک دوره رویش بیش از خسارت مربوط به سایر بیماری های سیب است و بطور خلاصه این خسارت شامل کاهش محصول، کاهش مرغوبیت میوه، صدمه به شاخه و برگ، درختان و افزایش هزینه های باغ از نظر سم پاشی می باشد. خسارت وارده بر اثر بیماری لکه سیاه ممکن است تا حدود 70 درصد ارزش کل محصول برسد.

علایم بیماری

بیماری لکه سیاه اغلب فقط برگ ها، شکوفه ها، میوه ها را آلوده می نماید ولی در شرایط آب و هوایی مرطوب، شاخه های جوان و فلس های جوانه ها را نیز مبتلا می گرداند. اولین علایم بیماری به صورت لکه های روشن زیتونی رنگ زیر سطح کاسبرگ ها یا برگ های کوچک جوانه گل ظاهر می گردد. پس از مدت کوتاهی، سطح لکه های زیتونی به صورت مخملی خاکستری تیره در آمده و مدور می شود. بعدا رنگ مخملی به سیاه شفاف تبدیل شده و لکه ها کمی برجسته می گردد. لکه ها روی برگهای جدیدالتشکیل، عموما در سطح بالایی برگ هستند ولی در مورد برگهای بزرگ، لکه ها معمولا ابتدا در پشت برگ ها تشکیل می شود. تعداد لکه ها روی برگ ها، بستگی به شدت بیماری دارد. لکه ها ممکن است منفرد و کوچک باقی بمانند و یا اینکه به هم بپیوندند. دمبرگ ها نیز اغلب آلوده می گردد و موقعی که چند لکه روی دمبرگ ها تشکیل شود به رنگ زرد شده و می افتد.

لکه هایی که روی میوه به وجود می آیند، نیز ابتدا مدور مخملی و زیتونی رنگ بوده، بعدا سیاه و بعضی اوقات شکاف بر می دارد. کوتیکول یا پوست میوه چوب پنبه ای شده و حاشیه و قسمت های دیگر آن ترک می خورد. آلودگی شدید میوه اگر در ابتدای فصل صورت گیرد، باعث بدشکلی، شکافتگی و ریختن میوه ها می گردد و در صورتی که میوه در آخر فصل آلوده شود، روی آن لکه های کوچکی به وجود می آید که حتی ممکن است دیده نشوند ولی در انبار به رشد خود ادامه داده و به صورت لکه های بزرگ سیاه می آیند. شاخه های جوان گلگاه نیز آلوده شده و صدماتی به آنها وارد می شود.

عامل بیماری

عامل بیماری لکه سیاه قارچی است از رده آسکومیست، که شکل جنسی آن(Venturia inaequalis) و شکل غیرجنسی آن Fusicladium inaequalis نامیده می شود. میسیلیوم این قارچ هتروتالیک، دارای جدار عرضی بوده و ابتدا بی رنگ و بعدا در محیط کشت مصنوعی خاکستری و در داخل بافت گیاه میزبان قهوه ای می گردد. در لکه های برگ های جوان، میسیلیوم رشد شعاعی داشته و ضمن گسترش از نقطه شروع آلودگی شاخه شاخه می شود. اما در داخل برگ های مسن و میوه ها رشد میسیلیوم متراکم بوده و چندین لایه از آن روی هم تشکیل می شود در بافت های زنده میسیلیوم بین کوتیکول و سلول های اپیدرم جایگزین شده و تولید کنفیدورهای کوتاه و قائم قهوه ای رنگ می نماید، که هر کدام دارای یک یا چند کنیدی گلابی شکل، یک یا دو سلولی و قهوه ای رنگ هستند. کنیدی ها به طول 12-22 و عرض 6-9 میکرون بوده از هر کنیدیوفور معمولا تعداد زیادی کنیدی بوجود می آید، کنیدیوفورها به رنگ قهوه ای و اکثرا بدون جدار عرضی می باشند. در برگ های مرده میسیلیوم قارچ از یک لکه به میسیلیوم قارچ دیگری می رسد و در صورتی که دو میسیلیوم از نظر جنسی با هم سازگار باشند، پس از ایجاد آسکوگونیم و آنتریدیوم با هم جفت می شوند و سرانجام بر اثر عمل لقاح قارچ تولید اندام جنسی نر پسوپریتسیوم می نمایند.

 قطر پسو پریتیسیوم 90-150 میکرون، کروی، به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه و در قسمت بالا دارای دهانه ای برای خروج اسپورها می باشد در داخل هر پسوپریتسیوم معمولا تعداد 50-100 عدد آسک قرار دارد ولی تا تعداد 242 عدد نیز در هر پسوپریتسیوم شمارش شده است. در داخل هر آسک تعداد 8 آسکوسپور دو خانه ای نامتساوی، تخم مرغی شکل و به رنگ قهوه ای زیتونی وجود دارد.

کنترل و مبارزه

بهترین زمان برای کنترل اولیه قبل از ۱۵ خرداد ماه هست؛

❇سیب های قندک، گلاب، شمیرانی، مورویی، شفیع آبادی و شیخ احمد بسیار حساس هستند به این بیماری لذا در بحث سمپاشی به موقع قارچکش ها روی این ارقام حساس باشید ولی ارقام زرد و قرمز لبنانی کمتر حساس هستند.

استفاده از قارچکش های کاپتان مقدار ۲-۳ کیلو در هزار لیتر آب، استروبی ۲۰۰ گرم در هزار لیتر آب، مانکوزب(تاحدی مقدار ۱ در هزار) و قارچکش دودین مقدار۱-۱/۵ در هزار و سیدلی تاپ‌۱ در هزار علاوه بر کنترل سفیدک بیماری لکه سیاه را نیز می تواند کنترل می کند.

رعایت اصول باغبانی همچون هرس و کاهش رطوبت در فضای کانوپی (تاج درخت) و عبور هوا در کاهش بیماری موثر است.

در سمپاشی سیب های گلاب و قندک بدلیل زودرس بودن نسبت به سایر ارقام حتما به دوره کارنس (ماندگاری سموم) حداقل ۱۵-۲۵ روز توجه شود.