خسارت سرما زدگی در درختان میوه به چه صورت است؟

سرمازدگی در درختان میوه

خسارت سرما روی درختان میوه گاهی به قدری است که صدمه آفات و بیماری های گیاهی را نیز تحت شعاع قرار می دهد.مثلا اگر در بهار شکوفه های درختان بالاخص بادام و زردآلو را سرما بزند، دیگر محصولی وجود نخواهد داشت که حفاظت از آن در ماه های بعد ضرورت داشته باشد. در مورد چگونگی اثر سرما در گیاه دو موضوع زیر بایستی در نظر داشت:

1)گیاه از هوا زودتر سرد می‌شود.

2)شیره گیاهی محتوی بعضی مواد محلول است که در صفر درجه منجمد نمی‌شوند. نقطه انجماد شیره گیاهی به نسبتی که مقدار مواد محلول در آن زیادتر باشد، پایین تر می‌رود و با پایین رفتن درجه حرارت بخشی از آب موجود در بافتهای گیاه از سلول ها بیرون آمده در فضای بین سلولی به صورت یخ متبلور می‌شود. باقیمانده شیره گیاهی متراکم تر بوده و نقطه انجمادش پائین تر می‌رود.

اگر سرما و یخبندان نابهنگام و در آغاز پائیز پیش آید، اثر آن مضر است. زیرا رشد و رویش گیاه را متوقف می‌سازد و سبب ریزش برگ در هنگامی می‌شود که هنوز به قدر کافی مواد ذخیره ای به شاخه ها نفرستاده و بالنتیجه چوبی شدن ناقص چوب را سبب می‌شود.

گاهی در ماه های سرد بهمن واسفند و همزمان با پوشش برف روی زمین، براثر انعکاس اشعه خورشید روی تنه درختان ممکن است سوختگی ویا ترکهایی به وجود آید.

معمولا گیاهان سرمای سخت تا منهای 25 درجه سانتیگراد را تا مدت کوتاهی تحمل می‌نمایند. درختان در دوره خواب یا استراحت کامل سرمای زمستان را به خوبی تحمل می‌کنند. اما اگر دوره سرمای شدید (حدود منهای 15 درجه سانتیگراد) طولانی شود، ممکن است عوارض غیر مترقبه ای روی دهد، مانند ضعف و خشکیدگی بخشی از درخت. به طور کلی می‌توان گفت حساس ترین قسمت درخت در برابر سرما تنه آن است، زیرا این قسمت به علت نزدیکتر بودن به سطح خاک زودتر سرد می‌شود. نوک شاخه ها هم در نتیجه تابش و تشعشع زیادتر حساس می باشد. روی درختی که از سرما صدمه دیده باشد، ترکها و یا شکافهایی که اشعه وار به عمق متغییر در تنه فرو می رود ظاهر می شود. علت پیدایش شکافها این است که طبقات مختلف تنه نمی توانند در برابر سرما به طور یکنواخت منقبض شوند. ریشه به ندرت از درجات حرارت پایین صدمه می بیند و خشک می شود. سرمازدگی ریشه بیشتر در خاک های سبک شنی که سرما به سهولت در آن نفوذ می کند اتفاق می افتد.

سرمای بهاره مهمترین عامل خطر برای شکوفه ها و میوه های جوان درختان میوه است. زیرا در این موقع مقدار آب در بافت جوان جوانه ها و گل زیاد است. در فضای بین سلولی یخ به مقدار زیادی تشکیل و غلظت محلول شیره گیاهی در سلولها افزایش می یابد. در دوره یخبندان جوانه های یخ زده سخت و شکننده و شفاف می گردند و پس از خاتمه سرما، پژمرده و قهوه ای رنگ می شوند.

فساد بافت های گیاهی در نتیجه یخ زدگی به دو عامل بستگی دارد. یکی اثر مستقیم حرارت پایین در پرتو پلاسم سلول گیاه و دیگری از دست رفتن مقدار زیاد آب سلولها که بخش مهمی از آب خود را که به یخ تبدیل شده، از دست داده اند.

کنترل:

در اول فصل خسارت به سختی قابل کنترل هست و اینکه گیاه در چه مرحله ای (قبل از گل، روی گل، بعد از گل متفاوت است) یکسری اقدامات برای قبل و بعد از سرمازدگی می باشد که در زیر به شرح برخی از این اقدامات اشاره می شود؛ 

قبل از سرمازدگی:

????عدم استفاده از کودهای ازته جهت جلوگیری از رقیق شدن شیره گیاهی در فصل پاییز

????احداث بادشکن ها از حالا برای جلوگیری از سرمازدگی زمستان

????استفاده از کودهای پتاسه علاوه بر غلیظ کردن شیره گیاهی در کنار کودهای دامی پوسیده

????محلولپاشی کودهای حاوی پتاسیم چند روز قبل از شروع سرمازدگی برای غلیظ شدن شیره گیاهی (در مرحله گلدهی استفاده از کود پتاسه و اسید امینه به صورت مه پاش طوری که لانس به سمت هوا باشد توصیه میشود در غیر اینصورت قطرات اب داخل گلها جمع شده و اثر سرمازدگی و یخ زدگی بیشتر می شود). 

بعد از سرما زدگی:

✳️ استفاده از کودهای حاوی اسید امینه و پتاسیم برای گلدهی و قبل از گلدهی و روی بار

???? کودهای حاوی کلسیم و منیزیم در پرکردن و صاف کردن پوست میوه و جلوگیری از خسارت چوب پنبه ای شدن در مرحله رشد میوه موثر است.